Makat çatlağı, tıbbi adıyla anal fissür, anüsün (makatın) ince ve nemli iç tabakasında oluşan küçük bir yırtıktır. Genellikle sert veya büyük dışkıların geçişi sırasında meydana gelir. Dışkılama esnasında anüste cam kesiği, ya da yırtılma şeklinde ağrı ve kanama ile belirti verir. Ağrı kronik olgularda dışkılama sonrası 3-4 saat kadar devam edebilir. Sık olmasa da rektal kanama görülebilir. Akut anal fissür kısa süreli yüzeyel lezyonlardır. Kabızlık ve ishal atakları esnasında herkeste görülebilir. Çok derine inmedikleri için 4-6 hafta içinde iyileşirler. Kronik anal fissürler ise daha derin, tekrarlayan daha zor iyileşen lezyonlardır. Fissürün çevresinde gelişen inflamasyon ve skarlaşmalar deride kabarıklıklara yol açar ve zamanla skin tag denilen cilt pilisinin oluşumuna neden olur. Aynı şekilde anüs içinde de hipertrofik papilla denilen mukozadan kabarık lezyonlar gelişir. Kronik anal fissürde ağrı 4-6 haftadan daha uzun sürer.
Anal fissür (makat çatlağı), her yaş grubunda görülebilen bir durumdur, ancak bazı yaş gruplarında daha yaygın olarak ortaya çıkabilir. İki ana yaş grubunda anal fissürün daha sık görüldüğü bilinir:
Küçük Çocuklar ve Bebekler: Anal fissür, özellikle tuvalet eğitimi gören küçük çocuklarda ve bebeklerde yaygındır. Bu yaş grubunda, sert dışkılama ve kabızlık anal fissüre neden olabilir.
Genç ve Orta Yaşlı Yetişkinler: Anal fissür, genellikle 20 ila 40 yaş arasındaki yetişkinlerde de görülür. Bu yaş grubunda, anal fissürün nedenleri arasında kabızlık, sert dışkılama, doğum yapma ve anal ilişki yer alabilir.
Anal fistül ve apseler, rektal polipler, crohn hastalığı, anal kondilom, tüberküloz, anal AIDS, hemoroid hastalığı benzer bulgular vermesi nedeni ile anal füssürle karışabilir, ancak hekim tarafından yapılacak basit bir fizik muayene ile tanı kolaylıkla konulmaktadır. Anal fissür tablosunun altında kabızlığa yol açan rektosel gibi hastalıklar tedavi öncesi sorgulanmalıdır.
Tanıyı koymak deneyimli cerrahlarca zor olmamaktadır. Uygun aydınlatılmış bir muayene masasında tanıyı atlamak zordur. Anüs arka orta hatta (yaklaşık %90) genellikle tek nadiren birden fazla fissür görülür. Yüzde 10 kadar ön orta hat, %1 den az orta hat dışı yanlarda görülür. Bu durumda Crohn hastalığı, AIDS, tüberküloz, sfiliz, lösemi gibi hastalıkların birlikteliği araştırılmalıdır. Parmakla muayene (rektal tuşe) aşırı ağrılı olacağı için akut dönemde yapılmamalıdır. Muayene esnasında fissürün derinliği, yeri, sfinkter liflerinin görülüp görülmediği, cilt pilisi varlığı belirlenmelidir. Teşhiste şüphe olması durumunda kesin tanı için anestezi altında muayene nadiren gerekli olabilir.
Kabızlık anal fissür bulgularını artırması nedeni ile kabızlığı önleyici liften zengin beslenme ve bol sıvı alımı oldukça faydalı olmaktadır. Baharatlı gıdalardan ve mayalı içeceklerden o bölgede tahrişi artırmaları nedeni ile kaçınılmalıdır.
Bisiklet ve motosiklet binme, halter, pilates, ata binme gibi sporlardan tedavi süresince kaçınılmalıdır. Ilık suda yüzme, kaplıcada ılık su banyoları faydalı olmaktadır.
Fissürler kansere yol açmazlar ancak anal bölge ve rektum kanserlerinin de benzer bulgular vermesi nedeni ile mutlak hekim tarafından değerlendirilip doğru tanı konulmalıdır.
Ameliyatsız tedavi yöntemleri var mıdır?Kabızlığın ve ishalin önüne geçilmesi, bölgesel uygulanan ağrı kesici pomadlar, ılık suya oturma banyosu gibi basit önlemlerle akut dönemdeki hastalarda %90 başarı sağlanmakta ve fissür iyileşmektedir. Kalsiyum kanal blokeri ve nitrogliserinli kremler ile sfinkter spazmı gevşetilerek iyileşmeye katkı sağlanabilir, ancak nitrogliserinli kremlerin %30-40 olguda ciddi baş ağrısı, baş dönmesi ve terleme gibi yan etkilere yol açtığı unutulmamalıdır.Authoritatively disseminate multimedia based total linkage through market-driven methodologies. Continually transform integrated results vis-a-vis multidisciplinary manufactured products. Appropriately foster fully researched innovation rather than backend supply chains results vis-a-vis multidisciplin ary manufactured. Synergistically underwhelm distinctive strategic theme areas for low-risk high-yield vortals. Seamlessly fabricate high-quality portals and next-generation human capital. Progressively network extensive leadership for client-focused e-markets. Interactively whiteb ilers for cost effective synergy.
Son yıllarda kullanılan Botox® uygulaması ayaktan tedavide oldukça etkili ve güvenilirdir. Genel anestezi ve hastanede yatış gerektirmemesi, uygun şekilde yapıldığında yüksek başarı oranları sağlaması nedeni ile giderek artan sıklıkta tercih edilmektedir. Anterior orta hattın her iki yanına uygulanan 30 U Botox ®ile herhangi bir sistemik etki görülmeden tedavi uygulanmakta işlemden hemen sonra hastalar işine dönebilmektedir.
Yüksek tedavi başarısı ve düşük tekrarlama oranları ile lateral internal sfinkterotomi altın standard tedavi yöntemi olarak ilk sırada yer almaktadır. İki ay içinde %94 ile %100 arası başarıyla tedavi gerçekleşir. Kronik fissür tedavisinde sfinkterotomi olmaksızın ilerletici flap ameliyatı (VY flep), lateral internel sfinkterotomi ile aynı başarı oranlarını göstermekle birlikte daha uzun bir iyileşme süreci gerektirmektedir. Anal hipotonisite ile birlikte olan fissürlerde seçilmiş olgularda fissürlerin flep tekniği ile tedavisi seçilmiş hastalarda tercih edilebilir. Geçici olarak % 5’ in altında gaz ve nadiren gaita inkontinası olabilmekle beraber, deneyimli cerrahlarca, uygulanan ameliyat sonrası kalıcı gaz ve dışkı tutamama gibi komplikasyonlar görülmemektedir. Daha önceden doğum travmasına bağlı perine yaralanmalı hastalar iyi sorgulanmalıdır.
Lateral internal sfinkterotomi ameliyatları hastanede yatmayı gerektirmeden günübirlik olarak yapılmaktadır. Hastalar işlem sonrası birkaç saat hastanede gözlemi takiben taburcu edilmektedir. Ameliyatta açık yada kapalı (subkutan) yöntem tercih edilebilir. Subkutan yöntemde doğru kası bulmada hatalar olabileceği bildirilmiştir. Sfinkterotomi sonrası bol posalı diyet, bol su alımı, düzenli dışkılama, ılık su ile duş ve oturma banyoları ameliyat başarısına katkıda bulunacaktır. Spazm kontrollü olarak uygulanan sfinkterotomi işlemleri her hastaya göre ölçülü bir sfinkterotomi sağlamaktadır
