Kolon ve Rektum Kanseri Nedir?

Kolorektal kanser, kolon (kalın bağırsak) ve rektumda (kalın bağırsağın son kısmı) gelişen kanser türlerini ifade eder. Sindirim sisteminin bu son bölümlerinde başlayan bu kanser türü, dünyada en sık görülen kanserlerden biri olup, erken teşhis ve doğru tedavi ile başarılı bir şekilde yönetilebilir. İşte kolorektal kansere dair bilmeniz gereken her şey:

Kolorektal Kanser Nedir?

Kolorektal kanser, kalın bağırsağın herhangi bir yerinde veya rektumda başlayan kötü huylu hücrelerin kontrolsüz büyümesidir. Genellikle bağırsak duvarındaki polip adı verilen iyi huylu oluşumların zamanla kanserleşmesi sonucu meydana gelir. Bu kanser türü genellikle yavaş ilerler ve erken evrede teşhis edildiğinde tedavi şansı oldukça yüksektir.

Kolorektal Kanser Neden Olur?

Kolorektal kanserin kesin nedenleri tam olarak bilinmese de, birçok risk faktörü bu kanserin gelişimine katkıda bulunabilir:

• Yaş: Kolorektal kanser genellikle 50 yaş ve üzerindeki kişilerde daha sık görülür.
• Genetik ve Aile Öyküsü: Ailede kolorektal kanser veya polip öyküsü varsa risk artar.
• Kalıtsal Sendromlar: Lynch sendromu veya FAP (ailevi adenomatöz polipozis) gibi genetik hastalıklar riski artırır.
• Beslenme Alışkanlıkları: Düşük lifli, yüksek yağlı diyetler kolorektal kanser riskini artırabilir.
• Obezite: Fazla kilolu olmak, özellikle karın bölgesinde yağlanma, kanser riskini artırır.
• Sigara ve Alkol: Sigara kullanımı ve aşırı alkol tüketimi kolorektal kanser riskini artırabilir.
• İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi kronik bağırsak iltihapları riski artırır.
• Fiziksel Aktivite Eksikliği: Hareketsiz bir yaşam tarzı bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Kolorektal Kanser Belirtileri

Kolorektal kanser, erken evrelerde belirti vermeyebilir. Ancak hastalık ilerledikçe şu belirtiler ortaya çıkabilir:

• Dışkıda kan veya mukus: En yaygın belirtilerden biridir.
• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik: Kabızlık, ishal veya dışkı çapında incelme görülebilir.
• Karın ağrısı veya kramplar: Kolorektal kanserin ilerleyen evrelerinde yaygın bir belirtidir.
• Kilo kaybı: Açıklanamayan kilo kaybı sıkça görülür.
• Yorgunluk: Kansızlığa bağlı olarak halsizlik ve yorgunluk yaşanabilir.
• Tenesmus: Bağırsakların tamamen boşalmadığı hissi.

Kolorektal Kanser Tanısı Nasıl Konur?

Kolorektal kanserin teşhisinde kullanılan yöntemler:

1. Kolonoskopi:

   • Kalın bağırsağın ve rektumun detaylı incelenmesini sağlar.
   • Polip veya kanser şüphesi olan bölgelerden biyopsi alınabilir.

2. Biyopsi:

   • Kanserin varlığını ve türünü kesin olarak belirler.

3. Dışkıda Gizli Kan Testi:

   • Dışkıda görünmeyen kan izlerini tespit etmek için kullanılır.

4. BT Kolonografi (Sanal Kolonoskopi):

   • Kalın bağırsağın görüntülenmesinde kullanılır.

5. Endorektal Ultrason (ERUS):

   • Özellikle rektum kanserinin yayılma durumunu değerlendirmek için kullanılır.

6. Kan Testleri:

   • Kanser belirteçlerini (örneğin, CEA) kontrol etmek için yapılır.

Kolorektal Kanser Nasıl Tedavi Edilir?

Kolorektal kanser tedavisi, kanserin evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve tümörün yerleşimine bağlı olarak değişir.

• Cerrahi:

  • Erken evrede tümörün ve çevresindeki dokunun cerrahi olarak çıkarılması genellikle birinci basamak tedavidir.
  • Laparoskopik Cerrahi: Daha az invaziv bir yöntemdir ve iyileşme sürecini hızlandırır.

• Kemoterapi:

  • Cerrahi sonrası kalan kanser hücrelerini öldürmek veya tümörü küçültmek için kullanılır.

• Radyoterapi:

  • Özellikle rektum kanserinde cerrahi öncesi veya sonrası kullanılır.

• Hedefe Yönelik Tedaviler:

  • Kanserin moleküler özelliklerine göre özel ilaçlar kullanılabilir.

• İmmünoterapi:

  • Bağışıklık sistemini kansere karşı harekete geçirmek için kullanılır.

Kolorektal Kanserin Evreleri

Kolorektal kanser genellikle 5 evrede değerlendirilir:

• Evre 0: Kanser sadece bağırsak iç yüzeyindedir.
• Evre I: Kanser, bağırsak duvarının daha derin katmanlarına yayılmıştır.
• Evre II: Kanser, bağırsak dışına ancak yakın dokulara yayılmıştır.
• Evre III: Kanser, yakındaki lenf düğümlerine yayılmıştır.
• Evre IV: Kanser, karaciğer veya akciğer gibi uzak organlara yayılmıştır.

Kolorektal Kanserden Korunma Yolları

Kolorektal kanseri önlemek için şu adımları izleyebilirsiniz:

• Lif açısından zengin bir diyet benimseyin.
• Aşırı yağlı ve işlenmiş gıdalardan kaçının.
• Düzenli olarak egzersiz yapın.
• Sigara içmeyin ve alkol tüketimini sınırlayın.
• Düzenli tarama testlerini yaptırın (özellikle 50 yaş üstü bireylerde).
• Bağırsak alışkanlıklarınızda değişiklik fark ederseniz hemen bir doktora başvurun.

Sıkça Sorulan Sorular

Kolon ve rektum kanseri arasında fark var mı?
Kolon kanseri, kalın bağırsağın herhangi bir yerinde başlayabilirken, rektum kanseri kalın bağırsağın son kısmında (rektumda) başlar. Ancak tedavi ve teşhis yöntemleri büyük ölçüde benzerdir.

Kolorektal kanser belirtileri her zaman belirgin midir?
Hayır, özellikle erken evrede genellikle belirti vermeyebilir. Bu nedenle düzenli taramalar hayati önem taşır.

Kolorektal kanser genetik midir?
Aile öyküsü önemli bir risk faktörüdür. Ancak genetik olmayan çevresel faktörler de kanserin gelişiminde etkilidir.

Kolorektal kanser erken teşhis edildiğinde, tedavi şansı oldukça yüksektir. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek ve düzenli tarama testleri yaptırarak bu riski minimize edebilirsiniz.